Door de onzekere marktomstandigheden hebben ov-aanbestedingen op korte termijn geen zin. Dat blijkt uit de marktverkenning die in opdracht van CROW-KpVV en DOVA is uitgevoerd. Beide organisaties brengen nu wel alternatieve aanbestedingswijzen in kaart.
De onderzoekers spraken in drie ronden – in juni, augustus en oktober – met de vijf vervoerbedrijven die in Nederland actief zijn in het regionale ov. Omdat door het coronavirus de omvang van de toekomstige vraag naar openbaar vervoer onzeker is, kunnen of willen de vervoerders het risico van de opbrengsten bij een doorsnee aanbesteding niet dragen.
Ook dringen de vervoerders aan op nieuwe afspraken over het op- en afschalen van het vervoeraanbod tijdens een concessie. Ze pleiten voor een andere verdeling van de financieringslasten van het materieel. En ze geven de voorkeur aan een optimale grootte van een concessie: een omzet van tussen de 40 en 80 miljoen euro per jaar.
Rood en blauw pakket
Uit de eerste twee gespreksrondes komen twee alternatieven, aangeduid als ‘blauw’ en ‘rood’ pakket. In het blauwe pakket is de overheid aan het stuur. Ze voert de ontwikkelfunctie uit en is verantwoordelijk voor de opbrengsten. De vervoerders verzorgen de bestelde diensten, dragen het kostenrisico, maar zijn niet opbrengstverantwoordelijk.
In het rode pakket blijft het aanbestedingsproces min of meer zoals het was, maar er is meer sprake van een dialoog, het opbrengstrisico ligt (tijdelijk) deels of geheel bij de overheid, en er komen afspraken over risicoverdeling en een uitgebreidere financieringsregeling voor materieel.
Vervolgstap
Gedacht wordt aan een vervolgstap (stap 3), waarbij lessen en ervaringen uit het buitenland worden verzameld voor de opdrachtgevende overheden. Denk daarbij aan ervaringen uit Frankrijk en Zweden, met onderhandelingen bij ov-aanbestedingen. Zo passen de Fransen risicoverdelingsclausules toe nu in coronatijd. Opdrachtgevers in beide landen zijn bereid om ervaringen uit te wisselen met hun Nederlandse collega’s.
In het binnenland zijn onder andere de ervaringen van de provincie Noord-Brabant en het OV-bureau Groningen Drenthe interessant als het gaat om de opbrengstverantwoordelijkheid.
Download hier de marktverkenning van inno-V en Andersson Elffers Felix.