Terugblik op HOV-middag, met alternatieve bekostiging

Het Utrechtse Muntgebouw is op 14 oktober het sfeervolle decor voor een Inspiratiemiddag HOV, georganiseerd door Team Collectief Vervoer van CROW. Voor de man die jarenlang de HOV-middag heeft georganiseerd, Gerard van Kesteren, is het zijn laatste werkdag. Dagvoorzitter en CROW-directeur Pieter Litjens zet de pensionaris in het zonnetje. Ter ere van Gerard zal later die middag de Pubquiz HOV losbarsten, waarin hij zelf optreedt als co-presentator.
 
Kopenhagen, Londen en New York
Na de inleiding van Pieter Litjens volgt de plenaire sessie over de bekostiging van nieuwe ov-infrastructuur. Tom Daamen (links) en Simon van Zoest van de Leerstoel Gebiedsontwikkeling van de TU Delft presenteren drie cases (Kopenhagen, Londen en New York) waarin vormen van alternatieve bekostiging de aanleg van nieuwe raillijnen mogelijk hebben gemaakt.
Kopenhagen zoekt zich een uitweg uit de crisis van de jaren tachtig door een nieuw metronet aan te leggen. De algemene middelen ontbreken, maar de bekostiging van het metronet komt toch van de grond door de uitgifte van 310 hectare publieke grond.
In Londen is het nota bene het bedrijfsleven dat lobbyt voor de afroming van waardestijging van commercieel vastgoed om de oost-westverbinding Crossrail aan te leggen. Dat levert 4 miljard pond op, 30 procent van de totale bekostiging.
De verlenging van de metrolijn in New York naar de kantorenwijk Hudson Yards is bekostigd door de ozb-inkomsten uit de nieuwe wijk de komende dertig jaar te reserveren voor de metrolijn.
De Nederlandse praktijk is niet echt vergelijkbaar met die uit Kopenhagen, Londen en New York, maar we kunnen ons er wel door laten inspireren, is de boodschap van Tom en Simon. Het is nu aan de rijksoverheid om de alternatieve bekostiging op een of andere manier mogelijk te maken.
 
Parallelsessies
Na de plenaire presentatie gaat het tachtigtal deelnemers uiteen om twee van de vier parallelsessies te volgen.
 
De Binckhorst/ZuidWestland-corridor
Namens de gemeente Den Haag vertelt David van Keulen (links) over de wisselwerking tussen openbaar vervoer en gebiedsontwikkeling, met name in het centrumgebied CID-Binckhorst. Daarbij gaat het onder meer om versterking van de economische kracht en het verminderen van de druk op het hoofdwegennet door verstedelijking. Voetganger, fiets en openbaar vervoer krijgen er alle ruimte. Het onderzoek naar de systeemkeuze voor het openbaar vervoer – BRT, tram of lightrail – is nog gaande.
Ook de verkenning naar de ZuidWestland-corridor komt aan de orde waarbij mobiliteit op menselijke maat centraal staat: betaalbaar openbaar vervoer, meer wandelen en fietsen. Acht varianten voor een ov-as worden teruggebracht naar twee opties. Bekijk hier de presentatie van David.
 
BRT en Covid 19
René Borsje van DOVA constateert in zijn sessie dat de coronapandemie diepe sporen heeft achtergelaten in ov-land. Zijn belangrijkste conclusies: De sector heeft laten zien heel goed in staat te zijn tot snelle besluitvorming. Monitoring heeft een veel prominentere plek gekregen. Want wat gebeurt er nu eigenlijk op straat? Het openbaar vervoer staat bestuurlijk veel meer op de kaart. En de afhankelijkheid van reizigersinkomsten is groot, vervoerbedrijven vielen bijna om. 

In het tweede deel van zijn presentatie gaat René in op de vraag: wat is BRT? Een rekbaar begrip. Overal in de wereld wordt anders gekeken naar BRT. Zelfs binnen Nederland is er geen eenduidige definitie. Zo kun je onderscheid maken naar:

• grote capaciteit: hoge frequenties, ruime voertuigen, vrije infra, eigen branding
• comfort: zitcomfort, langere afstand, weinig stops
• netwerk-betrouwbaarheid: hoge frequenties, reguliere voertuigen, vrije infra, maar geen onderscheidende branding
• beschikbaar budget: afwegen van opties bij alle ontwerpelementen en zo nodig concessies doen. Deze variant komt het vaakst voor en zorgt voor een wildgroei aan verschijningsvormen. 

Voor zijn promotieonderzoek heeft René uitgebreid onderzoek gedaan onder een grote groep Nederlanders om te kunnen achterhalen wat zij belangrijk vinden. Dat kun je teruglezen in zijn presentatie.  
 
BRT-verbinding Utrecht–Amstelveen–Haarlem
In opdracht van CROW is Movares begin oktober gestart met project BRT Utrecht–Haarlem. Arjen Jaarsma maakt deel uit van het projectteam en neemt de belangstellenden mee in de keuzes die moeten worden gemaakt. Utrecht–Amstelveen–Haarlem is een traditionele Randstad-as en schampt potentieel nieuwe woon- en werklocaties. Perfect dus voor een upgrade naar BRT. In november presenteert de projectgroep een voorkeursvariant, waarna de uitwerking volgt. De BRT-route is behalve sneller en goedkoper aan te leggen dan een railverbinding ook opdeelbaar en flexibel. Om tot een zo goed mogelijk resultaat te komen, vergelijkt de projectgroep de deeluitkomsten van de studie met drie referentiesteden: Rouen, Almere en Istanbul. Bekijk de presentatie.
 
HOV-verbinding Breda–Gorinchem–Utrecht
Anton Bos (foto) en Marijn Calkhoven van BMC schetsten het idee achter de HOV-verbinding Breda–Gorinchem–Utrecht waar tal van overheden aan meewerken. Het gaat om een bundel gestrekte buslijnen die onderweg verschillende hubs aandoen om het tussenliggende gebied te ontsluiten. Gedacht wordt aan een aparte busstrook over de A27, de snelweg die binnenkort deels wordt vernieuwd. Een comfortabele betonbaan gaat het vermoedelijk niet worden, want die is bijna net zo duur als een railverbinding. De adaptieve ontwikkelstrategie die de werkgroep voor ogen heeft, staat op gespannen voet met de plannings- en financieringssystematiek. Dit vraagt de nodige creativiteit van de overheden. Bijzondere aandacht vraagt het ontwerp van de hubs aan de snelweg. De bussen moeten snel kunnen halteren en weer doorrijden, rekening houdend met de verkeersveiligheid. Bekijk hier de presentatie.
 
Pubquiz
Na de parallelsessies volgt in de plenaire zaal de Pubquiz HOV. Je kunt de quiz via deze link alsnog spelen.